Câu trả lời là, có 4 loại nhạc cụ trong ca trù: đàn đáy, cỗ phách, cặp sênh và trống chầu. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về những loại nhạc cụ này trong bài viết dưới đây nhé!
Đàn đáy
Bao gồm thùng đàn và cần đàn. Hình dạng thùng đàn hình chữ nhật hoặc hình thang. Cần đàn dài, gắn 10 phím. Chiều dài của cả thân và cần đàn là khoảng 160 cm. Đàn có 3 dây,khi gảy sẽ dùng dây. Với vị trí gắn phím khoảng giữa cần đàn tới mặt đàn.
Cổ phách
Bộ phận cổ phách bao gồm: có 1 bàn phách, 1 cặp dùi tròn, một đầu to, một đầu nhỏ, trong đó có 1 dùi được dọc làm bằng 2 mảnh gọi là dùi kép.
Có hai loại phách: phách dài là thanh gỗ và phách ngắn làm bằng gộc tre (dẫn chứng từ hình ảnh hình người ngồi đánh phách trong bức chạm ở đền Tam Lang, xã ích Hậu, tỉnh Hà tĩnh).
Thời nay, các ca nương hầu hết đều dùng phách ngắn, bàn phách thường được làm bằng tre hoặc gỗ. Phách đóng vai trò quan trọng, nó được coi như là “giọng hát thứ hai” của ca nương, chính phách đã làm cho âm nhạc ca trù trở nên kì ảo và lôi cuốn người nghe hơn. Phách khi thì ríu rít, dồn dập, lúc lại khoan thai; khi lại đối lập, khi lại đối lập với giọng hát đào nương.
Cặp sênh
Cấu tạo cặp sênh gồm hai mảnh gỗ, dài chừng 20 đến 25cm, bốn cạnh được vê tròn. Công dụng, đào nương sử dụng cặp sênh chủ yếu khi hát thờ, hoặc hát múa Bỏ bộ và hát múa Chúc hỗ trong cung đình. Ngoài ra thì ngày nay, ở nhiều câu lạc bộ Ca trù miền Trung người ta vẫn theo truyền thống Giáo phường xưa, khi hát múa thờ tay rung cặp sênh rất điêu luyện.
Trống chầu
Trống chầu có 2 loại là: lớn và nhỏ.
Trống chầu lớn: là loại trống được để ở đình làng. Được sử dụng khi đào nương hát thờ, quan viên cầm chầu bằng trống lớn kết hợp với chiêng và chuông bát. Về âm thanh của những nhạc cụ gõ này có tác dụng làm cho lối hát thờ của đào nương trở nên huyền bí và uy nghiêm.
Trống chầu nhỏ: hình dạng giống như chiếc trống đế trong Chèo nhưng lớn hơn một chút, âm thanh ấm và đục hơn. Cấu tạo dùi trống làm bằng gỗ găng hoặc gỗ mai, dài chừng 25 – 30cm (gọi là roi chầu). Cách đánh người ta đánh mạnh roi chầu xuống toàn mặt trống, khí đó sẽ tạo ra âm sắc đặc biệt vừa cao sang, vừa mạnh mẽ.
Tóm lại, bộ nhạc cụ đặc trưng của hát ca trù gồm có: đàn đáy, cổ phách, cặp sềnh và trống chầu. Ngay nay, cặp sềnh ít được sử dụng hơn. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích cho bạn khi tìm hiểu về ca trù.
Xem ca trù mp3 ở đây.